آزمایش
وسایل و مواد: هفت عدد بشر ۱۰۰ میلیلیتری، هفت عدد برچسب کاغذی، تعدادی قاشق (قاشق کوچک)، تعدادی قطرهچکان و قاشق، استوانه مدرج، آب و مواد زیر به اندازه کافی:
روغن مایع، گوگرد، نشاسته، جوهر نمک، براده آهن، اتانول، نمک خوراکی
۱. پیشبینی کنید کدام یک از مواد در آب حل میشود و کدام یک حل نمیشود. پیشبینی خود را یادداشت کنید.
۲. روی هر یک از بشرها برچسب شمارههای ۱ تا ۷ را بچسبانید.
۳. با استفاده از استوانه مدرج، ۵۰ میلیلیتر آب داخل هر یک از بشرها بریزید.
۴. مطابق جدول زیر از مواد جامد به اندازه یک قاشقک و از مواد مایع به اندازه چند قطره بردارید و به آب داخل بشرها بیفزایید.
| شماره بشر | ۷ | ۶ | ۵ | ۴ | ۳ | ۲ | ۱ |
| ماده افزوده شده | نمک خوراکی | اتانول | براده آهن | نشاسته | جوهرنمک | گوگرد | روغن مایع |
۵. با همزدن محتویات هر بشر را بر هم بزنید و مشاهدات خود را یادداشت کنید.
۶. اطلاعات به دست آمده از آزمایش را در جدول زیر ثبت کنید.
| مواد که در آب حل شدند | مواد که در آب حل نشدند |
| --- | --- |
| | |
| | |
| | |
۷. اطلاعات به دست آمده از آزمایش را با پیشبینی خود مقایسه کنید. چند مورد از پیشبینیهای شما درست بود؟
توجه: به هنگام استفاده از جوهر نمک و گوگرد باید از دستکش، محافظ چشم و پوست استفاده کنید.
پاسخ و توضیح آزمایش صفحه ۴ مقطع هفتم
سلام دانشآموزان عزیز! این آزمایش درباره **قابلیت انحلال مواد مختلف در آب** است. بیایید با هم ببینیم هر ماده چه رفتاری در آب نشان میدهد و چرا.
### ۱. پیشبینی (قبل از آزمایش)
پیشبینی شما باید بر اساس تجربه روزمره و دانستههای قبلیتان باشد:
* **مواد قابل حل (پیشبینی):** **نمک خوراکی** (همان نمک آشپزخانه، خیلی خوب حل میشود)، **اتانول** (نوعی الکل است و معمولاً خوب در آب مخلوط میشود)، **جوهر نمک** (اسید است و در آب حل میشود).
* **مواد غیرقابل حل (پیشبینی):** **روغن مایع** (همه میدانیم روغن و آب با هم مخلوط نمیشوند)، **گوگرد** (جامد زرد رنگ و نامحلول در آب)، **نشاسته** (پودر سفید است اما در آب سرد خوب حل نمیشود)، **براده آهن** (تکههای فلز آهن است و در آب حل نمیشود).
### ۲ تا ۵. انجام آزمایش و مشاهدات
پس از انجام مراحل ۱ تا ۵ (افزودن مواد و هم زدن)، مشاهدات شما بهطور معمول باید به شکل زیر باشد:
* **بشر ۱ (روغن مایع):** دو لایه مجزا تشکیل میشود. روغن روی آب میماند. (مخلوط **ناهمگن**)
* **بشر ۲ (گوگرد):** ذرات جامد گوگرد در آب باقی میمانند و تهنشین میشوند یا شناور میمانند. (مخلوط **ناهمگن**)
* **بشر ۳ (جوهر نمک):** مایع جوهر نمک بهطور کامل با آب مخلوط میشود و یک مایع شفاف و یکنواخت خواهیم داشت. (مخلوط **همگن** یا **محلول**)
* **بشر ۴ (نشاسته):** آب کمی کدر میشود. نشاسته کاملاً حل نمیشود و اگر مدتی بماند، ممکن است تهنشین شود یا یک سوسپانسیون کدر تشکیل دهد. (مخلوط **ناهمگن**)
* **بشر ۵ (براده آهن):** ذرات جامد آهن تهنشین میشوند. (مخلوط **ناهمگن**)
* **بشر ۶ (اتانول):** مایع اتانول بهطور کامل با آب مخلوط میشود و یک مایع شفاف و یکنواخت خواهیم داشت. (مخلوط **همگن** یا **محلول**)
* **بشر ۷ (نمک خوراکی):** نمک ناپدید شده و آب کاملاً شفاف باقی میماند. (مخلوط **همگن** یا **محلول**)
### ۶. ثبت نتایج
| مواد که در آب حل شدند (مخلوط همگن) | مواد که در آب حل نشدند (مخلوط ناهمگن) |
| :--- | :--- |
| **نمک خوراکی** | **روغن مایع** |
| **اتانول** | **گوگرد** |
| **جوهر نمک** | **براده آهن** |
| | **نشاسته** |
### ۷. مقایسه و نتیجهگیری
**نتیجه این آزمایش** به ما نشان میدهد که مواد مختلف بر اساس ساختار اتمی و مولکولی خود، رفتارهای متفاوتی در برابر آب دارند. بعضی مواد مانند **نمک** که دارای پیوند یونی و **قطبی** هستند، به خوبی در آب که حلال قطبی است، حل میشوند. این مواد یک **محلول** یا **مخلوط همگن** میسازند.
اما موادی مانند **روغن مایع** که **ناقطبی** هستند، در آب حل نمیشوند و **مخلوط ناهمگن** تشکیل میدهند. همچنین مواد جامدی مانند **براده آهن** یا **گوگرد** که ساختار شیمیایی آنها تمایلی به مخلوط شدن با مولکولهای آب ندارد، نیز در آب **نامحلول** هستند. مقایسه نتایج با پیشبینی، به شما کمک میکند که بفهمید چقدر درک شما از این مفاهیم درست بوده است.👏
⚠️ **نکته ایمنی:** هنگام کار با مواد شیمیایی مثل **جوهر نمک** (اسید) و **گوگرد**، همیشه از لوازم ایمنی مانند **دستکش** و **محافظ چشم** استفاده کنید تا از پوست و چشمهایتان محافظت شود.